Lịch sử vùng thực nghiệm nông nghiệp Nha_Hố

Ngày 21 tháng 6 năm 1918, Toàn quyền Đông Dương ra Quyết định thành lập Viện Khảo cứu Khoa học Đông Dương,[10][11] phục vụ công tác thực nghiệm gây giống và phát triển các loài cây phù hợp với khí hậu bản địa.[12] Trại Nha Hố được thành lập cũng trong quyết định này, cùng với các trại Phú Hộ (Bắc Kỳ), Eakmat (Cao nguyên) và Long Định (Nam Kỳ), và là trại thực nghiệm nông nghiệp đầu tiên được thành lập ở Trung Kỳ.

Sau năm 1954, chính quyền Quốc gia Việt Nam, sau là Việt Nam Cộng hòa, đã tiếp quản các cơ sở của Viện Khảo cứu Nông-Lâm Đông Dương tại miền Nam, trong đó có cả trại Nha Hố. Ngày 25 tháng 2 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm đã ký quyết định số 539-TTP/NS sáp nhập Nha Khảo cứu Địa chất và Nông trang, và Nha Khảo cứu Lâm sản & kỹ thuật thành Nha Khảo cứu và Sưu tầm Nông-Lâm-Súc. Cũng trong năm này, Trại thực nghiệm Chăn nuôi Nha Hố được thành lập, với tổng diện tích 490 ha sử dụng làm đồng cỏ tự nhiên và phát triển đồng cỏ trồng để chăn nuôi bò. Nhiệm vụ chính của trại bao gồm cải thiện nâng cao tầm vóc bò địa phương, tạo giống bò cho sức kéo tốt, cải thiện năng suất bò thịt, cung cấp bò giống cho các trại giống và xây dựng đồng cỏ dùng cho chăn nuôi bò.[13]

Thập niên 1960, Hoa Kỳ đã viện trợ và hỗ trợ cho việc nghiên cứu phát triển nông nghiệp cho chính quyền Việt Nam Cộng hòa, thông qua cơ quan USAID. Nha Hố và Eakmat là những trọng điểm vì nằm xa vùng chiến sự. Năm 1965, chính quyền Việt Nam Cộng hòa dời trụ sở Cơ quan nông nghiệp quốc gia về Nha Hố và đổi tên thành Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp Quốc gia Việt Nam, quản lý các trại thực nghiệm trồng trọt và chăn nuôi, mà thông dụng vẫn gọi chung là Trung tâm Nha Hố hay Trại Nha Hố. Ngày 31 tháng 10 năm 1968, Nha Khảo cứu và Sưu tầm Nông-lâm-Súc được cải tổ thành Viện Khảo cứu Nông nghiệp,[14] quản lý trực tiếp Trung tâm Nha Hố.

Thời kỳ này, trại đã thực nghiệm và tìm ra nhiều giống cây trồng ngoại nhập thích hợp với bản địa như các giống khoai lang Okinawa 100 (đạt năng suất 15,2 tấn/ha); Hsinchu 1 (12,2 tấn/ha); Tainan 14 (12,2 tấn/ha)...[15]; các giống lai tạo hiệu quả cao như bắp (ngô) Tainan 5, Tainan 11, Nha Hố hỗn hợp, Nha Hố sớm, Nha Hố composite 0202...; các giống cỏ dùng trong chăn nuôi bò như cỏ mật (Brachiaria distachya), cỏ lông tây (Brachiaria mutica), cỏ sả lá nhỏ (Panicum maximum), cỏ voi (Pennisetum purpureum)...[16]

Sau năm 1975, Trại Nha Hố chính quyền Việt Nam thống nhất tiếp quản, đổi tên thành Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp Nam Trung Bộ, gọi tắt là Nông trang Nha Hố. Năm 1982, Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp Nam Trung Bộ được đổi tên thành Trung tâm Nghiên cứu cây bông trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, gọi tắt là Trung tâm Nha Hố.

Năm 1997, Xí nghiệp Giống cây trồng Nha Hố, chuyên về sản xuất và kinh doanh giống cây trồng, được tách khỏi Trung tâm nghiên cứu cây bông Nha Hố. Năm 2005, xí nghiệp được cổ phần hóa và chuyển đổi thành Công ty cổ phần giống cây trồng Nha Hố.[17]

Năm 2001, Trung tâm Nghiên cứu cây bông đổi tên thành Viện nghiên cứu cây bông và cây có sợi. Năm 2006, đổi tên thành Viện nghiên cứu Bông và phát triển nông nghiệp Nha Hố.[18] Mặc dù trong thời gian dài gắn việc nghiên cứu với sản xuất bông, nhưng Viện được biến đến nhiều với công tác nghiên cứu và sản xuất các giống nho bản địa như NH 01-152, NH 01-153, NH 01-138, NH 02-97, NH 02-137... góp phần quan trọng trong việc phát triển vùng trồng nho và sản xuất các sản phẩm làm từ nho ở Ninh Thuận.[19] Bên cạnh đó, nhiều loại giống cây trồng được Viện nghiên cứu, thuần hóa, lai tạo giữa các đối tượng cây trồng có giá trị kinh tế để tạo ra giống mới có năng suất cao như táo, măng tây xanh, lúa, bắp và các cỏ chăn nuôi...[1]

Ngoài ra, trên địa bàn Nha Hố còn có các trại sản xuất thực nghiệm trực thuộc Trung tâm Giống cây trồng vật nuôi Ninh Thuận (thành lập năm 2007) như trại Lương Cang chuyên về lúa giống, nho gốc ghép; trại Nha Hố chuyên về vật nuôi, bảo tồn quỹ gen giống bản địa.[20] Tại trại Nha Hố còn lưu giữ những con giống cừu Phan Rang thuần chủng quý giá.[21]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Nha_Hố http://iasvn.org/uploads/files/Ky%20yeu%20lich%20s... http://iasvn.org/uploads/files/tulieulichsu_062008... //tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=v... http://baoninhthuan.com.vn/news/114053p0c151/vien-... http://baoninhthuan.com.vn/news/114658p0c151/thon-... http://baoninhthuan.com.vn/news/71953p0c30/thon-nh... http://baoninhthuan.com.vn/news/87464p0c151/vien-n... http://www.nhahoseed.com.vn/gioi-thieu/lich-su-hin... http://ir.vnulib.edu.vn/handle/VNU_HCM/5390?mode=f... http://vcn.mard.gov.vn/nguon-gen-vat-nuoi-ban-dia-...